Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası (TAKİ) Nedir?
Bazı sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılan ilaçlar, WADA (Dünya Dopingle Mücadele Ajansı) Yasaklılar Listesi’nde bulunan etken maddeleri içeriyor olabilir. Bu durumda sporcunun, bu ilaçları kullanmadan önce tabi tutulacağı tedavi sürecini Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası (TAKİ) olarak beyan etmesi ve kullanım için onay alması gereklidir.
Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası (TAKİ) Talimatı
International Standard For Therapeutic Use Exemptions ISTUE
TAKİ Onayı İçin Gerekli Kriterler Nelerdir?
TAKİ başvurusunun onaylanabilmesi için aşağıdaki dört kriterin tümü karşılanmalıdır:
- Yasaklı madde veya yöntemle tedaviyi gerektiren sağlık sorununun açıkça ortaya konmuş olması;
- Yasaklı madde kullanımının sporcunun normal sağlık durumuna dönmesinin ötesinde performans artışına neden olmaması;
- Yasaklı madde veya yöntem dışında izin verilen makul bir tedavi alternatifinin bulunmaması;
- Yasaklı madde veya yöntem kullanma gerekliliğinin, TAKİ olmaksızın önceki yasaklı madde veya yöntemin kullanımının bir sonucu olmaması.
Hangi durumlarda TAKİ başvurusu yapmalıyım?
Zaruri olarak, sağlık problemleriniz nedeni ile kullandığınız veya kullanacağınız ilaç Yasaklılar Listesi’nde bulunan bir içeriğe sahipse, kullandığınız ilacı ve ilacı gerektiren sağlık durumunu beyan ederek TAKİ başvurusunda bulunmalısınız. Bunun için öncelikle, kullandığınız veya kullanacağınız ilacın yasaklı bir etken madde içerip içermediğini kontrol etmeniz gerekmektedir.
Gerekli kontrolü Yasaklılar Listesi’ni inceleyerek, Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonuyla iletişime geçerek veya “Sporcu Sağlığı Bilgi Sistemi” mobil uygulamasını kullanarak yapabilirsiniz.
Yasaklı maddeler, kullanımlarının kısıtlandığı durumlar baz alındığında üç kategoriye ayrılmaktadır:
- Müsabaka içinde ve dışında yasaklı olmayan maddeler: Bu tür etken maddeler için herhangi bir TAKİ başvurusu yapmanıza gerek yoktur.
- Kullanımı her zaman yasaklı olan maddeler (müsabaka içi ve müsabaka dışı): Bu tür etken maddeler için TAKİ başvurusunda bulunmanız gerekmektedir.
- Müsabaka içinde kullanımı yasaklı olan maddeler: Bu tür etken maddeler için ilaç kullanımı müsabaka içi dönemde veya yakınında yapılacaksa TAKİ başvurusunda bulunmanız gerekmektedir. Müsabakadan önce yeterli zaman bırakacak şekilde yapılan müsabaka dışı uygulamalar için TAKİ başvurusu yapılmamalıdır.
*Kullandığınız/kullanacağınız ilacın yasaklı içeriğe sahip olup olmadığını öğrenmek için güncel Yasaklılar Listesinin kontrol edilmesinin yanı sıra taki@tdmk.org.tr e-posta adresi aracılığıyla Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu ile de iletişime geçebilirsiniz. Buna ek olarak, “Sporcu Sağlığı Bilgi Sistemi” yasaklı etken madde sorgulama servisi aracılığıyla da bu kontrolü gerçekleştirebilirsiniz.
Bir tedaviye başlanmadan önce, dopingle mücadele kurallarına tabi bir sporcu olduğunuzu hekiminize bildirmeniz gerekir. Hekiminizin tavsiye ettiği madde ya da yöntem ne olursa olsun yasaklılık durumu için Yasaklılar Listesi’ni kontrol etmelisiniz. Kullanılacak madde ya da yöntem yasaklıysa, yasaklı olmayan alternatifler değerlendirilmelidir. Eğer alternatifi bulunmuyorsa TAKİ onayı için başvuru yapılmalıdır. Unutmayın ki nihai sorumluluk sporculardadır. Zorluk yaşıyorsanız Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonuyla iletişime geçebilirsiniz.
Neden TAKİ başvurusu yapmalıyım?
Tedavi amacıyla kullandığınız bazı ilaçların içeriğinde bulunan etken maddeler, Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) tarafından belirlenmiş Yasaklılar Listesi’nde bulunuyor olabilir. Bu durumda doping kontrolüne tabi tutulursanız, söz konusu yasaklı maddeye doping kontrol örneğinizde rastlanacaktır. TAKİ onayınız olmadığı takdirde, doping kontrol örneğinizde çıkan yasaklı madde nedeniyle, sonucunuz Aykırı Analitik Bulgu olarak kabul edilecek ve hakkınızda disiplin süreci başlatılacaktır.
İlaç tedavisine başlamadan önce nelere dikkat etmeliyim?
- Tedavinin detayları hakkında doktorunuzdan bilgi alın. Tedavi süreci, kullanılacak ilaçlar, dozları ve uygulama yolları hakkında bilgi sahibi olun.
- Yasaklılar Listesi’ni kontrol ederek, taki@tdmk.org.tr e-posta adresi üzerinden Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonuyla iletişime geçerek veya Sporcu Sağlığı Bilgi Sisteminden faydalanarak kullandığınız ilacın yasaklı madde içerip içermediğini kontrol edin.
- Müsabaka içi kullanımı yasaklı olan etken maddelerden herhangi birini içeren bir ilaç kullanıyorsanız ve yakın zamanda katılacağınız bir müsabaka var ise, ilacın vücudunuzda kalma süresi ile ilgili bir şüpheniz olması durumunda TAKİ başvurusunda bulunun.
- Eğer tedavinizde kullanılacak ilaç yasaklı madde içeriyorsa, doktorunuza yasaklı madde içermeyen alternatif bir tedavi olup olmadığını sorun.
- Yasaklı etken maddeyi içermeyen alternatif bir tedavinin mümkün olmadığı veya bu tür tedaviye yanıt alınamadığı durumda, yasaklı maddeyi içeren tedavinin mutlak suretle gerektiğini ispatlayan tıbbi dokümanlarla birlikte TAKİ başvurusunda bulunun.
Lütfen aşağıdan size uygun olan başlığı seçerek yönergeleri takip edin.
1. Kimler TAKİ başvurusunda bulunmakla yükümlüdür ?
Doping kontrolüne tabi olan tüm sporcular, kendileri için geçerli olan TAKİ kurallarını ve gerekliliklerini bilmekle yükümlüdür. Söz konusu kurallar ve gereklilikler, sporcuya göre değişiklik göstermektedir.
Ulusal Düzeyde Sporcu olarak tanımlanan tüm sporcular, TAKİ başvurularını, yasaklı madde veya yöntem içeren tedavinin uygulanmasından önce, TDMK’nın ilgili birimine yapmakla yükümlüdürler.
“Ulusal Düzeyde Sporcular” istisnai durumlarda özel ve/veya acil durumlar için geçmişe dönük olarak Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası (TAKİ) başvurusunda bulunabilirler.
- Uluslararası Düzeyde Sporcular
Bir Uluslararası Federasyonun Kayıtlı Doping Kontrol Havuzunda bulunan veya diğer herhangi bir şekilde bağlı olduğu federasyonun Uluslararası Düzeyde Sporcu tanımına giren sporcular, “Uluslararası Düzeyde Sporcu” olarak kabul edilecektir.
Uluslararası Federasyonun kurallarına uygun olarak verilecek TAKİ onayının gerektiği bir Uluslararası Müsabakaya katılan veya 6 ay içerisinde katılacak olan sporcular; bağlı oldukları Uluslararası Federasyona, ilgili federasyonun kuralları çerçevesinde, TAKİ başvurusunda bulunmalıdır. Uluslararası Federasyondan alınan TAKİ onaylarının ulusal düzeyde geçerli olabilmesi için TAKİ onayının TDMK tarafından tanınması gerekmektedir.
- Diğer Sporcular
Bu kategoriye dahil olan sporcuların önceden TAKİ başvurusunda bulunmasına gerek yoktur.
TDMK’nın Ulusal Düzeyde Sporcu tanımına girmeyen ancak TDMK’nın doping kontrol yetkisi kapsamında olan diğer tüm lisanslı sporcular bu sınıfta değerlendirilecektir.
Doping kontrolüne tabi tutulmuş ve örneğinde pozitif bulgu saptanmış sporcular; eğer saptanan madde Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası (TAKİ) kuralları çerçevesinde ve tedavi amacıyla kullanılmışsa, geçmişe dönük olarak başvuruda bulunabilir.
2. TAKİ başvurumu ne zaman yapmalıyım ?
Tedavi amaçlı kullanılması gerekli görülen ilacın yasaklı bir etken madde içermesi durumunda sporcunun, katılacağı bir sonraki müsabakadan en az 30 gün önce ilgili tedavi için TAKİ başvurusu yapması gerekmektedir.
1 Ocak 2022 tarihinden itibaren Glukokortikoidlerin kullanımına ilişkin TAKİ başvurusu hakkında güncellemeye buradan ulaşabilirsiniz.
3. TAKİ başvurumu nasıl yapacağım ?
TAKİ onayına ihtiyaç duyan bir sporcu sırasıyla aşağıdaki yönergeleri izlemelidir.
- Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası Başvuru Formu‘nun indirilmesi,
- Başvuru formunun sporcu ve doktoru tarafından eksiksiz olarak doldurularak hazır hale getirilmesi,
- Yasaklı maddenin kullanımının gerekliliğine dair uzman hekim onaylı belgenin temin edilmesi,
- Hastalığın teşhisi, sporcunun tüm tahlil ve tetkik sonuçlarına ilişkin belgelerin toplanması,
- Bahsi geçen tıbbi dokümanlar ile beraber başvuru formunun TDMK’ye taki@tdmk.org.tr e-posta adresi aracılığıyla iletilmesi.
4. TAKİ Başvurumu Yenilemem Gerekirse Ne Yapmalıyım?
Her TAKİ’nin belirli bir geçerlilik süresi vardır ve bu sürenin sonunda otomatik olarak yenilenmez. Yasaklı madde veya yöntemi kullanmaya devam etmeniz gerekirse, TAKİ onay süresi dolmadan önce güncel tıbbi bilgileri içeren yeni bir TAKİ başvurusu yapmak sizin sorumluluğunuzdadır. TAKİ yenileme başvurusunu, mevcut TAKİ’nin süresi dolmadan önce kararın verilmesi için yeterli zaman bırakacak şekilde yapmalısınız.
Önemli Not:
TAKİ onayı belirli doz, sıklık, uygulama yolu ve süre için verilir. Bu nedenle, tedavinizde değişiklik yapılması halinde de yeni bir TAKİ başvurusu yapmanız gerekebilir. Değişikliği bildirmek ve yeni başvuruya karar vermek için Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonuyla iletişime geçmelisiniz. Bazı maddeler; örneğin insülin, için kullanım dozları tedavi süresinde değiştirilebilir. Bu olası dalgalanmalar, hekiminiz tarafından TAKİ başvuru formunda belirtilmelidir.
5. TAKİ Başvurum Reddedilirse Ne Yapmalıyım?
TAKİ Kurulunun, TAKİ başvurunuzun reddi yönünde karar vermesi halinde, söz konusu reddin nedeni tarafınıza yapılan yazılı açıklamada belirtilir. Eğer bu açıklama sizin için net değilse, TAKİ başvurunuzun neden reddedildiğini tam olarak anlamak için lütfen Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonuyla iletişime geçin. Bazen kritik bir bilgi veya test sonucu gibi eksiklikler söz konusu olabilir. Bu durumda, tamamlanmış belgelerle tekrar başvuru yapabilirsiniz. Bunun yanı sıra, gerekçelerinizle birlikte karara itiraz etme hakkınız da mevcuttur.
- Adrenal Yetmezlik
- Anaflaksi
- Astım
- Böbrek Transplantasyonu
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
- Diyabet
- Enflamatuar Barsak Hastalığı
- Erkek Hipogonadizmi
- İntrensek Uyku Bozuklukları
- İntravenöz İnfüzyon
- Kardiyovasküler Hastalıklar
- Kas İskelet Sistemi Yaralanmaları
- Nöropatik Ağrı
- Sinüzit/Rinosinüzit
- Transgender Sporcular
Geçmişe dönük TAKİ başvurusu yapabilir miyim?
- Acil tedavi veya zaruri müdahale gerektiren akut sağlık sorunları söz konusu olduğunda,
- İstisnai durumlar nedeniyle başvuru değerlendirme sürecinde TAKİ Kurulu nedenli bir aksama olduğunda,
- Bazı spor dallarına öncelik tanınması dolayısıyla değerlendirmenin aksaması durumunda,
- Adli yargının geçmişe dönük TAKİ hususunda WADA ve Dopingle Mücadele Kuruluşu ile mutabık olması durumunda,
- Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonunun sporcu tanımına göre, Ulusal veya Uluslararası Düzeyde olmayan Diğer Sporcuların, doping kontrol örneğinde yasaklı madde saptanması durumunda,
- Sporcunun yalnızca Müsabaka İçinde kullanımı yasaklı bir maddeyi (örneğin, Glukokortikoidler) tedavi amacıyla Müsabaka Dışında kullanması ve buna istinaden örneğinde madde saptanması halinde.
Belirtilen istisnai durumlar dışında geçmişe dönük TAKİ başvurusuna izin verilmemektedir.
1. Uluslararası Müsabakalar İçin Nereye TAKİ Başvurusu Yapmalıyım?
Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonundan alacağınız TAKİ yalnızca ulusal düzeyde geçerlidir. Uluslararası Düzeyde Sporcuysanız ve/veya Uluslararası Müsabakalara katılım gösterecekseniz, TAKİ başvurunuzu bağlı olduğunuz Uluslararası Federasyon veya Büyük Çaplı Turnuva ilgili birimine yapmanız gerekir.
Eğer hali hazırda Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonundan almış olduğunuz bir TAKİ varsa ve sporcu düzeyiniz bu TAKİ onayının süresi dolmadan önce değiştiyse, bağlı olduğunuz Uluslararası Federasyon veya Büyük Çaplı Turnuvanın yetkili birimine mevcut TAKİ’nin tanınması için başvuru yapmalısınız. TAKİ’nin tanınma durumunu kontrol etmek sizin sorumluluğunuzdadır.
2. Büyük Çaplı Turnuvalar İçin Ne Yapmalıyım?
Büyük Çaplı Turnuvalara katılmadan önce, tedavi amaçlı olarak yasaklı bir madde veya yöntem kullanması gereken sporcuların mevcut TAKİ’lerinin tanınması için başvuru yapması gerekir.
Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu tarafından verilmiş bir TAKİ onayınız varsa ve Olimpiyat Oyunları gibi bir Büyük Çaplı Turnuvaya katılacaksanız, TAKİ tanınma süreçleri hakkında bilgi almak için ilgili organizasyon ya da bağlı olduğunuz federasyon ile iletişime geçmelisiniz.
3. TAKİ Onayı Uluslararası Federasyon Tarafından Tanınmazsa Ne Yapılmalıdır?
Uluslararası Federasyonun, Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonundan aldığınız TAKİ onayını tanımayı reddetmesi halinde, konunun gözden geçirilmesi için Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) ile iletişime geçilebilir. Bu durumda, TAKİ Kurulunun kararını dayandırdığı bilgilerin tümünün 21 gün içerisinde güvenli bir çevrimiçi yöntemle veya taahhütlü postayla aşağıdaki adrese gönderilmesi gerekir:
WADA Medical Department
World Anti-Doping Agency
Stock Exchange Tower
800 Place Victoria (Suite 1700)
P.O. Box 120
Montreal (Quebec) H4Z 1B7
Canada
İnceleme talebini sorgulamak ve/veya göndermek için aşağıdaki e-posta adresini kullanabilirsiniz:
medical@wada-ama.org
WADA’nın kararı beklenirken, mevcut TAKİ yalnızca ulusal düzeydeki Müsabaka İçi ve Müsabaka Dışı doping kontrolleri için geçerli olacaktır. Konu gözden geçirilmek üzere WADA’ya iletilmezse, Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu, verilen TAKİ’nin yine de ulusal düzeyde geçerli olup olmayacağını belirler.
Acil ilaç kullanımı veya tedavi durumunda nelere dikkat etmeliyim?
- Tedavinize başlanmadan hemen önce sağlık görevlilerini sporcu olduğunuz hakkında bilgilendirin ve tedavinizle ilgili tüm dokümanlara ihtiyacınız olduğu konusunda kendilerini uyarın.
- Yasaklılar Listesi’ni kontrol ederek, taki@tdmk.org.tr e-posta adresi üzerinden Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonuyla iletişime geçerek veya Sporcu Sağlığı Bilgi Sisteminden faydalanarak kullanılan ilaçların yasaklı bir etken madde içerip/içermediği bilgisini araştırın.
- Eğer tedaviniz yasaklı bir etken madde içeriyor ise, en kısa süre içinde TDMK’yi bilgilendirin. taki@tdmk.org.tr
UNUTULMAMASI GEREKEN HUSUSLAR!
*Öncelikle, TAKİ başvurusu yapacağınız tedavinin Yasaklılar Listesi kapsamında olduğundan emin olmalısınız.
*Sporcu düzeyinizi muhakkak kontrol edin ve sporcu düzeyine göre değişiklik gösteren gerekliliklerin farkında olun.
*TDMK’den alınan TAKİ onayı ancak ulusal düzeyde geçerlidir.
*TAKİ’ye ihtiyaç duyan sporcu başvurusunu katılacağı müsabakadan en az 30 gün önce yapmalıdır.
*Geriye dönük TAKİ başvurusu ancak bazı özel durumlarda mümkündür.
*Eksik başvurular kişilere iade edilir. Başvurular ancak tamamlandıktan sonra değerlendirmeye alınır.
*Bir TAKİ başvuru formunu TDMK’ye ulaştırmış olmanız, TAKİ onayı olarak kabul edilmez.
*Başvurunuzda kullanacağınızı beyan etmiş olduğunuz ilacı TAKİ onayı alınana kadar kullanmamanız gerekmektedir.
*TAKİ başvurunuz ve tıbbi dokümanlarınızın bir kopyasını saklamanız gerekmektedir.
*TAKİ onayınız, belirtilen süre boyunca geçerli olacaktır. TAKİ onayınız, belirtilen sürenin son gününde geçerliliğini yitirecektir. Söz konusu tedaviniz devam ediyorsa, TAKİ onayınızın geçerliliğinin biteceği tarihi hesaplayarak yeni bir başvuru yapmanız gerekmektedir.
*Hali hazırda onaylanmış bir TAKİ başvurunuz varsa, tanıması için Uluslararası Federasyona başvurabilirsiniz. Bu TAKİ onayını tanıyıp/tanımama kararı ilgili Uluslararası Federasyon tarafından verilecektir.
*Büyük organizasyonlar (örneğin; olimpiyatlar) için söz konusu organizasyonun TAKİ kuruluna başvurmanız gerekmektedir.
*TAKİ Kurulu, mümkün olan en kısa sürede ve genellikle gerekli tıbbi bilgiler de dahil olmak üzere tam TAKİ başvurusunun alındığı tarihten itibaren 21 gün içinde kararını bildirir.
