Birçok sporcu, elinden gelenin en iyisini gerçekleştirmek için besin destek ürünlerini kullanmaya ihtiyacı olduğunu düşünür. Ancak bu yanlış bir inanıştır. Bu tür ürünlerin kullanımı, çeşitli sağlık sorunları ve doping kontrol örneğinde aykırı analitik bulgu saptanması gibi sporcunun hayatını ve kariyerini tehdit eden sonuçlara neden olabilir. Kulaktan dolma bilgiler, ürün sahibi firmalarının pazarlama stratejileri ve internet üzerinden erişime açık hatalı yönlendirmeler, her gün pek çok sporcunun spor kariyeri ve geleceğini riske atmasına neden olur.
Besin Destek Ürünü Nedir?
Besin destek ürünleri, eğer mevcutsa, kişinin vücudundaki bir eksikliğin telafisi için kullanılması önerilen takviye ürünlerdir. Bu takviyeler genellikle vitamin, mineral, amino asit, protein, karbonhidrat gibi içeriklere sahip olup kapsül, tablet, şase ve toz gibi formlarda piyasaya sürülür. Öte yandan, bazı besin destek ürünleri, eksikliği telafi etme amacını karşılamanın ötesinde gerçekçi olmayan vaatlerle pazarlanmaktadır.
Besin Destek Ürünlerinin Güvenilirliği
Besin destek ürünleri, etiketinde belirtilmeyen yasaklı maddeler içerebilir ve bu durum sporcular için büyük risk teşkil eder. Yasaklı maddelerin besin destek ürünleri dolayısıyla vücuda alınması sporcuların doping kontrol örneklerinde madde saptanmasına ve ceza almalarına neden olabilir. Pek çok ülkede, besin destek ürünlerinin içeriği ve etiketlenmesi hususunda sıkı denetim mevcut değildir veya üreticiler tarafından mevcut kurallar göz ardı edilebilmektedir. Öte yandan, sporcu, doping kontrol örneği analizinde saptanan her maddeden sorumludur.
Kusursuz Sorumluluk İlkesi
Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA), sporcunun vücuduna giren her maddeden sorumlu olması koşulunu “Kusursuz Sorumluluk İlkesi” olarak belirtir. Kusursuz Sorumluluk İlkesi gereğince; sporcudan alınan idrar veya kan örneğinde aykırı analitik bulgu saptandığı takdirde, bu durum sporcunun bilgisi dahilinde olsun veya olmasın, bir dopingle mücadele kural ihlalinin gerçekleştirildiği anlamına gelecektir.
Besin Destek Ürünlerinin Riskleri ve Hatırlatmalar
→ Besin destek ürünleri yasaklı madde içerebilir.
→ Üretim sürecinde, bir şekilde, yasaklı maddeler ürüne bulaşabilir (bulaşık ürün).
→ Üretici kişi veya firmalar, ürünlerinin etkinliğini artırmak ve satışını desteklemek amacıyla ürün içeriğinde kasıtlı olarak yasaklı madde kullanıp bunu gizli tutabilir.
→ Ürün içeriğinde yer alan madde isimleri Yasaklılar Listesi’nde belirtildiği şekilde olmayabilir, farklı kimyasal isimler veya kısaltmalar kullanılabilir.
→ Orijinal olarak satılan ürünler taklit veya sahte olabilir. Bu durum özellikle internet üzerinden yapılan alışverişlerde risk teşkil eder.
→ Ürünlerin üzerinde sporcular için uygun olduğuna veya dopingle mücadele kuruluşlarınca onay verildiğine dair bir uyarı varsa ya da bu tür bir pazarlama stratejisiyle satışa sunuluyorsa bu ifadelerin doğru olamayacağı unutulmamalıdır.
→ Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) ve Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu (TDMK) hiçbir ürün için onay vermez.
→ Özellikle yağ yakıcı, antrenman öncesi performans artırıcı ve kas yapıcı olduğu iddia edilen ürünler yüksek risk grubundadır.
→ Performans artırdığı iddia edilen sporcu besin destek ürünleri dolayısıyla, kasıtlı olmaksızın hak mahrumiyeti cezası alan pek çok vaka kaydedilmiştir.
