Doping Nedir?
Sporda performansı artırma girişimleri çok eski tarihlere dayansa da “doping” kelimesi ilk kez 1889’da İngilizce sözlükte kullanılmış, doping tanımı yıllar içinde çeşitli anlamlar kazanmıştır. Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA), dopingi, Dünya Dopingle Mücadele Kuralları’nda belirtilen dopingle mücadele kural ihlallerinden bir veya daha fazlasının gerçekleşmesi olarak tanımlanmıştır. Bu dopingle mücadele kural ihlalleri aşağıdaki gibidir:
Sporcudan alınan örnekte yasaklı bir maddenin veya metabolitlerinin veya belirteçlerinin tespit edilmesi
Yasaklı bir madde veya yasaklı bir yöntemin sporcular tarafından kullanılması veya kullanılmaya teşebbüs edilmesi
Örnek vermekten kaçınmak, örnek vermeyi reddetmek veya örnek vermemek
Bulunabilirlik bildirim ihlalleri
Doping kontrolünün herhangi bir bölümünü bozmak veya bozmaya teşebbüs etmek, hile yapmak veya hile yapmaya teşebbüs etmek
Yasaklı bir maddeyi veya yasaklı bir yöntemi bulundurmak
Herhangi yasaklı bir maddenin veya yasaklı bir yöntemin yasa dışı ticaretini yapmak veya yasa dışı ticaretini yapmaya teşebbüs etmek
Herhangi yasaklı bir madde veya yasaklı bir yöntemi herhangi bir sporcuya bir müsabaka içinde tatbik etmek veya tatbik etmeye teşebbüs etmek veya müsabaka dışında yasak olan herhangi yasaklı bir madde veya yasaklı bir yöntemi herhangi bir sporcuya müsabaka dışındaki bir dönemde tatbik etmek veya tatbik etmeye teşebbüs etmek
Bir sporcu veya diğer kişi tarafından suç ortaklığı yapılması veya suç ortaklığına teşebbüs edilmesi
Bir sporcu veya diğer kişi tarafından yasak iş birliği yapılması
Yetkililere bilgi vermek isteyen bir kişinin bundan vazgeçirilmesi veya bu kişiye zarar vermek amacıyla bir sporcu veya diğer kişi tarafından gerçekleştirilen eylemler
Doping Neden Tehlikelidir?
Doping uygulamaları, sporcuların kısa ve uzun dönemli fiziksel ve zihinsel sağlığını tehlikeye atabilir. Profesyonel ve amatör sporlarda yasaklı madde kullanımının sporcu sağlığı üzerinde istenmeyen etkileri ve hatta ölümcül sonuçlarını gözler önüne seren pek çok örnek mevcuttur. Bu durum, dopingle mücadele kurallarının meydana getirilmesinde ve sporcuların doping kontrollerine alınmasında tetikleyici bir unsur olmuştur.
Doping, birçok sağlık sorununun ortaya çıkmasına neden olabilir. Yasaklı maddelerin veya yöntemlerin kullanımı insan vücudunda birçok sistemi etkiler. Dopingin merkezi sinir sistemine etkileri baş ağrıları ve değişen zihinsel durumlardan, koma ve nöbetler gibi hayatı tehdit eden durumlara kadar değişebilir. Doping uygulamaları, kalp-damar sisteminde kan basıncı, kan dolaşımı ve kalp atımı üzerinde çeşitli istenmeyen sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilir. Solunum durması ve akciğer ödemine yol açabilir. Vücut ısısında, elektrolit ve asit-baz dengesinde belirgin metabolik etkiler sıklıkla ortaya çıkar. Kadınlarda doğurganlığın bozulmasından rahim gelişme geriliğine, erken doğumlara ve yenidoğan sendromlarına kadar değişen erkeklerde ise kısırlığa giden üreme problemleri ortaya çıkabilir. Tüm bunlara ek olarak, iğne yollu uygulamaların hepsi enfeksiyon ve bulaşıcı hastalık riski taşır.
Doping maddeleri ve uygulamaları her geçen gün artmakta ve çeşitlenmektedir. Ayrıca, doping amaçlı kullanılan bazı maddeler insan kullanımı için üretilmediğinden bunların insanlar üzerindeki uzun veya kısa vadeli etkileri de test edilmemiştir. Buna bağlı olarak da sağlık üzerinde etkileri tam olarak bilinmemektedir. Bu etkiler, uzun vadede biyolojik dengenin bozulmasına neden olabilir ve bu durum ölümle bile sonuçlanabilir. Yasaklı madde ve yöntemlerin kullanımı, sporcu sağlığı üzerindeki etkilerinin yanı sıra, toplumun diğer üyeleri için de tehlike arz etmektedir. Doping, sporcuların haksız rekabetle spor ruhuna ve centilmenliğe aykırı olarak kendisini ve başkalarını yanıltması anlamına gelmektedir ve suç olarak kabul edilmektedir.
